informatievlaanderen / oslothema-waterkwaliteit Goto Github PK

Is een codelijst/conceptschema hier gewenst?

Volgende url's, gebruikt in shacls, modellen en voorbeelddata (zie issue #22) zijn niet dereferenceable.

https://purl.eu/ns/air-and-water/water-quality

http://www.w3.org/ns/sosa/hasMember

Het getal '0.1' of '105' is geen instance van https://data.vlaanderen.be/doc/applicatieprofiel/waterkwaliteit/#Getal of https://schema.org/Number

=> schema:value vervangen door rdf:value
met range rdfs:Literal , xsd:decimal ipv. schema:Number

https://test.data.vlaanderen.be/doc/applicatieprofiel/waterkwaliteit/#ChemischAgensType

Voor het praktisch gebruik van de chemische stoffen is het nodig om een groepering toe te voegen (vb om alle PFAS stoffen te kunnen bevragen).
Kan dit nog voorzien worden in het model.

Dit is analoog aan de vraag bij bodem en ondergrond:
Informatievlaanderen/OSLOthema-bodemEnOndergrond#105

Kan je https://data.vlaanderen.be/ns/waterkwaliteit#ChemischAgensConcentratieObservatie.agens
hernoemen naar https://data.vlaanderen.be/ns/waterkwaliteit#agens en de domaindefinitie verwijderen aub?

We willen die property hergebruiken in de context van een sosa:ObservableProperty

In de definitie is property maat gemapt op http://def.isotc211.org/iso19103/2005/UnitsOfMeasure#Measure.value, met range https://data.vlaanderen.be/doc/applicatieprofiel/waterkwaliteit/#KwantitatieveWaarde

Echter:

<owl:ObjectProperty rdf:about="http://def.isotc211.org/iso19103/2005/UnitsOfMeasure#Measure.value">
rdfs:labelvalue</rdfs:label>
rdfs:isDefinedByhttp://standards.iso.org/iso/19103/ed-1/en/</rdfs:isDefinedBy>
<rdfs:domain rdf:resource="http://def.isotc211.org/iso19103/2005/UnitsOfMeasure#Measure"/>
<rdfs:range rdf:resource="http://def.isotc211.org/iso19103/2005/Numerics#Number"/>
</owl:ObjectProperty>

In de context files ap-observaties-en-metingen.jsonld en ap-sensoren-en-bemonstering.jsonld staat "@id": " http://purl.org/cd/terms/type " in
plaats van "@id": " http://purl.org/dc/terms/type ".

Maat heeft 1 property, maat (met range KwantitatieveWaarde).
Waarom niet rechtstreeks KwantitatieveWaarde als range van biotischeIndex, chemischAgensConcentratie, ...?

Data

jsonld
{ "@context": [ "waterkwaliteit-ap.jsonld", "ap-observaties-en-metingen.jsonld", "ap-sensoren-en-bemonstering.jsonld", "generiek-basis.jsonld", { "time": "http://www.w3.org/2006/time#", "qudt-schema": "https://qudt.org/schema/qudt/", "xml-schema": "http://www.w3.org/2001/XMLSchema#", "adms": "http://www.w3.org/ns/adms#", "dcterms": "http://purl.org/dc/terms/", "skos": "http://www.w3.org/2004/02/skos/core#", "qudt-unit": "https://qudt.org/vocab/unit/" } ], "@graph": [ { "@id": "_:obs001", "@type": "BioIndicatorObservatie", "Observatie.fenomeentijd": { "@type": "time:Instant", "time:inXSDDateTime": { "@type": "xml-schema:dateTime", "@value": "2020" } }, "Observatie.geobserveerdObject": "_:wao001", "BioIndicatorObservatie.geobserveerdKenmerk": "https://example.com/concept/kenmerktype/ekc", "BioIndicatorObservatie.soort": "https://data.omgeving.vlaanderen.be/doc/concept/bioindicator/ekc-macrofyten", "BioIndicatorObservatie.bioIndicator": { "@type": "Maat", "Maat.maat": { "@type": "KwantitatieveWaarde", "KwantitatieveWaarde.waarde": 0.67, "KwantitatieveWaarde.standaardEenheid": { "@type": "qudt-schema:Unit", "@id": "qudt-unit:UNITLESS" } } } }, { "@id": "_:obs002", "@type": "BioIndicatorObservatie", "Observatie.fenomeentijd": { "@type": "time:Instant", "time:inXSDDateTime": { "@type": "xml-schema:dateTime", "@value": "2020" } }, "Observatie.geobserveerdObject": "_:wao001", "BioIndicatorObservatie.geobserveerdKenmerk": "https://example.com/concept/kenmerktype/beoordelingBio", "BioIndicatorObservatie.soort": "https://data.omgeving.vlaanderen.be/doc/concept/bioindicator/ekc-macrofyten", "BioIndicatorObservatie.bioIndicator": { "@id": "https://example.com/concept/beoordelingbio/2", "@type": "skos:Concept", "skos:prefLabel": "Goed" }, "Observatie.gebruikteProcedure": { "@type": "Observatieprocedure", "Observatieprocedure.input": "_:obs001" } }, { "@id": "_:wao001", "@type": "WaterObject", "Waterobject.type": "https://example.com/concept/waterobjecttype/vha_waterlichaam", "adms:identifier": { "@type": "Identificator", "Identificator.identificator": { "@value": "VL05_102", "@type": "https://example.com/concept/identificatortypevha_waterlichaamcode" } }, "dcterms:description": { "@value": "MOL NEET", "@language": "nl" } } ] }
turtle

@prefix adms:        <http://www.w3.org/ns/adms#> .
@prefix dcterms:     <http://purl.org/dc/terms/> .
@prefix qudt-schema: <https://qudt.org/schema/qudt/> .
@prefix qudt-unit:   <https://qudt.org/vocab/unit/> .
@prefix skos:        <http://www.w3.org/2004/02/skos/core#> .
@prefix time:        <http://www.w3.org/2006/time#> .
@prefix xml-schema:  <http://www.w3.org/2001/XMLSchema#> .

<https://example.com/concept/beoordelingbio/2>
        a               skos:Concept ;
        skos:prefLabel  "Goed" .

qudt-unit:UNITLESS  a  qudt-schema:Unit .

_:b0    a                    <https://purl.eu/ns/air-and-water/water-quality#WaterFeature> ;
        dcterms:description  "MOL NEET"@nl ;
        adms:identifier      [ a              adms:Identifier ;
                               skos:notation  "VL05_102"^^<https://example.com/concept/identificatortypevha_waterlichaamcode>
                             ] .

[ a       <https://purl.eu/ns/air-and-water/water-quality#BioIndicatorObservation> ;
  <http://def.isotc211.org/iso19156/2011/Observation#OM_Observation.featureOfInterest>
          _:b0 ;
  <http://def.isotc211.org/iso19156/2011/Observation#OM_Observation.phenomenonTime>
          [ a                   time:Instant ;
            time:inXSDDateTime  "2020"^^xml-schema:dateTime
          ] ;
  <http://www.w3.org/ns/sosa/usedProcedure>
          [ a       <https://www.w3.org/TR/vocab-ssn/#SOSAProcedure> ;
            <http://www.w3.org/ns/ssn/hasInput>
                    [ a       <https://purl.eu/ns/air-and-water/water-quality#BioIndicatorObservation> ;
                      <http://def.isotc211.org/iso19156/2011/Observation#OM_Observation.featureOfInterest>
                              _:b0 ;
                      <http://def.isotc211.org/iso19156/2011/Observation#OM_Observation.phenomenonTime>
                              [ a                   time:Instant ;
                                time:inXSDDateTime  "2020"^^xml-schema:dateTime
                              ] ;
                      <https://data.vlaanderen.be/ns/waterkwaliteit#soort>
                              <https://data.omgeving.vlaanderen.be/doc/concept/bioindicator/ekc-macrofyten> ;
                      <https://purl.eu/ns/air-and-water/water-quality#BioIndicatorObservation.bioIndicator>
                              [ a       <http://def.isotc211.org/iso19103/2005/UnitsOfMeasure#Measure> ;
                                <http://def.isotc211.org/iso19103/2005/UnitsOfMeasure#Measure.value>
                                        [ a                              <https://schema.org/QuantitativeValue> ;
                                          <https://schema.org/unitCode>  qudt-unit:UNITLESS ;
                                          <https://schema.org/value>     6.7E-1
                                        ]
                              ] ;
                      <https://purl.eu/ns/air-and-water/water-quality#BioIndicatorObservation.observedProperty>
                              <https://example.com/concept/kenmerktype/ekc>
                    ]
          ] ;
  <https://data.vlaanderen.be/ns/waterkwaliteit#soort>
          <https://data.omgeving.vlaanderen.be/doc/concept/bioindicator/ekc-macrofyten> ;
  <https://purl.eu/ns/air-and-water/water-quality#BioIndicatorObservation.bioIndicator>
          <https://example.com/concept/beoordelingbio/2> ;
  <https://purl.eu/ns/air-and-water/water-quality#BioIndicatorObservation.observedProperty>
          <https://example.com/concept/kenmerktype/beoordelingBio>
] .

Kan men op het diagram:

• De elementen bij elkaar zetten die bij elkaar horen. I.e. Meetnet, OSLO-ObservantiesEnMetingen naar onder schuiven zodat die kruisingen weg zijn (Kwestie van overzicht en leesbaarheid)
• De ontbrekende relaties weergeven
• Alle relaties op dezelfde manier representeren (De ene keer is het een pijl, de andere keer een ID in de kenmerken, ...)
• Alle elementen die op de tekening thuishoren er op hun plaats bijzetten, en niet als een los element in de kantlijn laten staan
• Het model weergeven in een formaat dat te begrijpen is voor het doelpubliek (Er niet van uitgaan dat iedereen UML 2.0 gecertificeerd is en hier elke dag mee werkt). I.e. Het detail van het diagram mag niet verdwijnen in techniciteit die de mensen niet verstaan.

Er is een is een locn:Geometry als range gedefinieerd.
Op zich vind ik een locn:Geometry goed. Als value van locn:geometry kan je gewoon een wkt meegeven.
Kan eender welke locn:Geometry ook een http://def.isotc211.org/iso19107/2003/GeometryRoot#GM_Object zijn?

Het voorbeeld dat op het applicatieprofiel als range van property waarde wordt gegeven is een concatenatie van een meetwaarde en een eenheid.
Dit gaat in tegen sdmx voorschriften, waar er een scheiding tussen attributen, measures en dimensies is.
In het voorbeeld "(waarde = 21 graden Celcius, naam = temperatuur)" wordt waarde, conform sdmx, opgesplitst in 'waarde = 21' als measure en 'unit_of_measure = graden celcius' als attribute

https://data.test-vlaanderen.be/doc/applicatieprofiel/waterkwaliteit/kandidaatstandaard/2022-10-17#AnyShape a shacl:NodeShape;
shacl:closed false;
shacl:targetClass http://def.isotc211.org/iso19103/2005/RecordsAndClassMetadata#Any .

https://data.test-vlaanderen.be/doc/applicatieprofiel/waterkwaliteit/kandidaatstandaard/2022-10-17#BenoemdeWaardeShape a shacl:NodeShape;
shacl:closed false;
shacl:property [
shacl:class http://def.isotc211.org/iso19103/2005/RecordsAndClassMetadata#Any;
shacl:description "De waarde van de kwantitatieve waarde of waarde van de eigenschap."@nl;
shacl:maxCount 1;
shacl:minCount 1;
shacl:name "waarde"@nl;
shacl:path http://def.isotc211.org/iso19156/2011/Observation#NamedValue.value

Op het applicatieprofiel lees ik:
Eigenschappen
Voor deze entiteit zijn geen eigenschappen gedefinieerd.

vs.
de definitie met allerlei verplichte velden op https://def.isotc211.org/iso19115/2006/DataQualityInformation.rdf

iso19115:DQ_Element  rdf:type  owl:Class;
        rdfs:isDefinedBy       "http://standards.iso.org/iso/19115/ed-1/en/";
        rdfs:label             "DQ_Element";
        rdfs:subClassOf        [ rdf:type            owl:Restriction;
                                 owl:maxCardinality  "1"^^xsd:nonNegativeInteger;
                                 owl:onProperty      iso19115:DQ_Element.evaluationMethodDescription
                               ];
        rdfs:subClassOf        [ rdf:type            owl:Restriction;
                                 owl:maxCardinality  "1"^^xsd:nonNegativeInteger;
                                 owl:onProperty      iso19115:DQ_Element.evaluationMethodType
                               ];
        rdfs:subClassOf        [ rdf:type           owl:Restriction;
                                 owl:allValuesFrom  xsd:string;
                                 owl:onProperty     iso19115:DQ_Element.evaluationMethodDescription
                               ];
        rdfs:subClassOf        [ rdf:type            owl:Restriction;
                                 owl:maxCardinality  "1"^^xsd:nonNegativeInteger;
                                 owl:onProperty      iso19115:DQ_Element.measureIdentification
                               ];
        rdfs:subClassOf        [ rdf:type           owl:Restriction;
                                 owl:allValuesFrom  iso19115:DQ_Result;
                                 owl:onProperty     iso19115:DQ_Element.result
                               ];
        rdfs:subClassOf        [ rdf:type            owl:Restriction;
                                 owl:minCardinality  "1"^^xsd:nonNegativeInteger;
                                 owl:onProperty      iso19115:DQ_Element.result
                               ];
        rdfs:subClassOf        [ rdf:type           owl:Restriction;
                                 owl:allValuesFrom  xsd:string;
                                 owl:onProperty     iso19115:DQ_Element.nameOfMeasure
                               ];
        rdfs:subClassOf        [ rdf:type           owl:Restriction;
                                 owl:allValuesFrom  iso19115_629:CI_Citation;
                                 owl:onProperty     iso19115:DQ_Element.evaluationProcedure
                               ];
        rdfs:subClassOf        [ rdf:type           owl:Restriction;
                                 owl:allValuesFrom  iso19115_622:MD_Identifier;
                                 owl:onProperty     iso19115:DQ_Element.measureIdentification
                               ];
        rdfs:subClassOf        [ rdf:type           owl:Restriction;
                                 owl:allValuesFrom  xsd:dateTime;
                                 owl:onProperty     iso19115:DQ_Element.dateTime
                               ];
        rdfs:subClassOf        [ rdf:type            owl:Restriction;
                                 owl:maxCardinality  "1"^^xsd:nonNegativeInteger;
                                 owl:onProperty      iso19115:DQ_Element.measureDescription
                               ];
        rdfs:subClassOf        [ rdf:type           owl:Restriction;
                                 owl:allValuesFrom  iso19115:DQ_EvaluationMethodTypeCode;
                                 owl:onProperty     iso19115:DQ_Element.evaluationMethodType
                               ];
        rdfs:subClassOf        [ rdf:type           owl:Restriction;
                                 owl:allValuesFrom  xsd:string;
                                 owl:onProperty     iso19115:DQ_Element.measureDescription
                               ];
        rdfs:subClassOf        [ rdf:type            owl:Restriction;
                                 owl:maxCardinality  "1"^^xsd:nonNegativeInteger;
                                 owl:onProperty      iso19115:DQ_Element.evaluationProcedure
                               ];
        rdfs:subClassOf        [ rdf:type            owl:Restriction;
                                 owl:maxCardinality  "2"^^xsd:nonNegativeInteger;
                                 owl:onProperty      iso19115:DQ_Element.result
                               ];
        iso19150-2:isAbstract  true .

Bij de herwerking van DOV-grondmonsters is codetabel matrix hernoemd naar materiaalklasse, dit naar analogie van terminologie in OSLO: https://data.vlaanderen.be/doc/applicatieprofiel/observaties-en-metingen/ontwerpstandaard/2021-08-01/#Monster%3Amateriaalklasse

de codetabel werd aangepast naar een hiërarchische codelijst.
Graag deze velden mee opnemen in tabel matrices.

[
materiaalklasse_DOV-matrices_OSLO.xlsx
](url)

Issue aangebracht door @bertvannuffelen: voor attributen/rollen die geherdefinieerd worden in een subklasse is het niet nodig een nieuwe uri te minten, deze kunnen in principe hun uri behouden. Voorbeelden: BiotischeIndexObservatie.geobserveerdKenmerk, HydromorfologischeIndex.geobserveerdKenmerk, HydromorfologischeIndex.resultaat etc. Bvb de uri van BiotischeIndexObservatie.geobserveerdKenmerk is https://purl.eu/ns/air-and-water/water#BioticIndexObservation.bioticIndex maar zou eigenlijk http://def.isotc211.org/iso19156/2011/Observation#OM_Observation.observedProperty moeten zijn.

alle links naar de ontologie van geographic information/geomatics zijn gebroken [https://def.isotc211.org/iso19156/2011/...]. Deze krijgt momenteel een update en komt waarschijnlijk op de url .../2023/... terug?

Is een codelijst/conceptschema hier gewenst?

Waarom geen Maat (of KwantitatieveWaarde) zoals bij de andere subklassen van Observatie?

• positionele nauwkeurigheid is 0..2. Ik ken geen UML, betekent dit dat het 2D gedefinieerd is? Hoe worden meerdere meetpunten/staalnames op dezelfde locatie op verschillende diepte gespecifieerd?
• deze term wordt ook gebruikt in de standaard voor bodem- en ondergrond. Het zou interessant zijn als deze herbruikbaar is. Anders zou deze standaard voor waterkwaliteit minder makkelijk bruikbaar zijn voor grondwater, of zie ik dat fout?

Model: Datakwaliteit.

Beschrijving: Er is een alternatief voor ISO 1957 Datakwaliteit nl W3C Data Quality VOC.I s flexibeler dan ISO 19157 en de uri's zijn online gepubliceerd. Zie link voor analyse.

Oplossing: Bestaande VOC & AP vervangen?

Geen dereferencing voor property https://purl.eu/ns/air-and-water/water-quality#BioIndicatorObservation.bioIndicator

Bij het testen van de publicatie van de imjv data blijkt dat er twee kenmerken in de klasse emissie ontbreken.
We moeten nog kunnen aangeven of een emissie op een waterloop, dan wel op een waterzuivering (privaat of publiek) geloosd worden.
en in de twee plaats willen we de lozingsplaats kunnen aanduiden (oppervlaktewater, riolering, grondwater).

1. kenmerk 1: lozingswijze IMJV : lozingswijze zoals gedefinieerd in het Integraal Milieujaarverslag.

2. kenmerk 2: lozingswijze: wijze waarop het water geloosd wordt.

MatrixType is niet gedefinieerd, er is wel een codelijst voorzien. Is het nuttig om daarnaar te verwijzen of is dat not done in een AP?

Any verwijst naar het ur-type (=root van alles) van iso tc211. Beter hermappen naar het LD ur-type rdfs:Resource op voorstel van @bertvannuffelen.

EmissieType is niet gedefinieerd, er is wel een codelijst voorzien. Is het nuttig om daarnaar te verwijzen of is dat not done in een AP?
Huidige link https://data.omgeving.vlaanderen.be/doc/conceptscheme/emissie, maar zie Codelijst emissie hernoemen naar emissietype #11

Emissiebron

Beschrijving
Oorsprong van een emissie.
Gebruik
Het kan een inrichting zijn zoals een fabriek, installatie of schoorsteen maar ook een activiteit zoals bemesting. Typisch onderworpen aan milieuwetgeving en opgelijst als potentieel hinderlijk, zie bv. IIOA's van VLAREM.

Ik heb een dataset met een lozingspijp, een meetpunt, een installatie, een emissie, een fabriek, een verantwoordelijke en een activiteit 'productie van ...'
I
Volgens het model map ik dan zowel de fabriek, als de lozingspijp, als de installatie en de activiteit op emissiebron, waardoor er meerdere emissiebronnen zijn op meerdere locaties, waarbij de lozingspijp eventueel de ontvanger van de emissie van de activiteit en de installatie is .

Indien er nog een waterzuivering tussen zou zitten, of nog maar een afkoeling, komen we al snel tot iets dat op een provenance model lijkt. Provenance is dan ook exact wat de definitie van "Emissiebron" zegt, de oorsprong van een emissie.

In "The rationale of PROV", hieronder toegevoegd, stelt een eerste requirement dat het de bedoeling is om Class disjointness maximaal te vermijden. Een van de enige uitzonderingen, waar expliciet voor disjointness wordt gekozen, is dat iets niet tegelijk een activiteit en een entiteit kan zijn.

Daarom zou ik dit niet doen.

The-rationale-of-PROV_2015_Journal-of-Web-Semantics.pdf